اسید لاکتیک (Lactic acid) یک ترکیب بی‌رنگ است که تقریبا توسط همه بافت‌های بدن تولید می‌شود و برای انجام همه فعالیت‌ها ضروری است.
این ماده در سال ۱۷۸۰ توسط کارل ویلهلم شیمیدان سوئدی به واسطه جدا کردن از شیر ترش شناسایی شد. بعد در سال ۱۸۵۶ این ماده توسط آلمانی ها به فروش انبوه رسید.
اما ارتباط اسید لاکتیک با ورزش و بدن شما چیست؟ زمانی که بدن شما دچار کمبود اکسیژن باشد اسید لاکتیک از بافت های بدنتان ترشح می‌شود. این موقعیت، زمانی پیش می‌آید که شما تحرکات شدید ورزشی انجام داده باشید.
وقتی‌که ورزشکاران به انجام تمرینات شدتی می‌پردازند، در عضلات درگیر خود احساس سوزش می‌کنند؛ علت این سوزش تجمع زیاد اسیدلاکتیک در همان عضلات است. اگر تمرین سبک باشد و اکسیژن کافی به بدن برسد، گلوکز به آب و دی‌اکسیدکرین تبدیل شده و انرژی تولید می‌شود؛ اما اگر تمرین سنگین، سرعتی و با شدت بالا باشد، سطح اکسیژن پایین می‌آید و گلوکز به انرژی و اسیدلاکتیک تبدیل می‌شود. نام دیگر اسیدلاکتیک را «بدهی اکسیژن» نیز می‌نامند؛ یعنی زمانی‌که بدن اکسیژن کم دارد، از این فرمول استفاده می‌کند تا انرژی‌اش را تأمین کند، ولی به‌هر‌صورتی که شده، بدنتان باید این بدهی اکسیژن را به بدن پس بدهد. در غیراین‌صورت اسیدلاکتیک در بدن جمع می‌شود و به‌صورت واسطه‌ای و غیرمستقیم باعث ایجاد احساس بدن‌درد و سوزش خواهد شد.
بدن از اسیدلاکتیک در سطح کل بدن استفاده می‌کند. همچنین اسیدلاکتیک نقش مهمی در عملکرد صحیح سلول‌ها، بافت‌ها و اندام‌ها دارد.تولید اسیدلاکتیک کاملاً هوازی است، به این معنی که در طول تنفس طبیعی رخ می‌دهد.
فعالیت‌ها به دو گونه تنفس هوازی و تنفس غیر هوازی انجام می شود:
تنفس هوازی
وقتی که ما نفس می‌کشیم انرژی‌های ذخیره شده در مولکول‌های‌مان آزاد شده و سوخت مورد نیاز برای فعالیت متابولیکی می‌شود. حال اگر برای انجام فرآیند سوخت و ساز به اکسیژن نیاز باشد، آن تنفس هوازی است.
در این تنفس با دریافت گلوکز موجود در خون، آب و دی اکسید کربن آزاد می‌شود. این انرژی آزاد شده برای انجام فعالیت‌های روزمره نیاز است. تنفس هوازی در کارهای روزمره تکرار و ادامه پیدا می‌کند. معادله این فعالیت و چرخه به صورت زیر است:
گلوکز + اکسیژن -> کربن دی‌اکسید + آب + انرژی
تنفس بی هوازی
روش دیگر، انجام فعالیت تنفس بی هوازی است. از اسم این فعالیت مشخص است که اکسیژن برای انجام فرآیند نیاز اصلی نیست. بلکه این آنزیم‌ها هستند که می‌توانند چرخه تولید انرژی را تأمین کنند.
بگذارید با یک مثال توضیح دهیم. وقتی شما روزانه فعالیت شدید انجام می‌دهید. اکسیژن در خون شما کاهش پیدا می‌کند. این باعث می‌شود که بدن برای تولید انرژی گلوکز را تجزیه کرده و این بار گلوکز به جای تولید آب و کربن دی اکسید، انرژی و اسید لاکتیک آزاد می‌کند.
به همین دلیل اسید لاکتیک را «بدهی اکسیژن» نیز می‌نامند؛ چراکه وقتی بدن، اکسیژن کمی داشته باشد؛ به این روش اکسیژن خود را تأمین می‌کند. اما اگر می‌خواهید دچار بدن درد بعد از ورزش و فعالیت‌های شدید نشوید. باید این بدهی و کمبود اکسیژن را به بدن پس بدهید. معادله این روش، به صورت زیر است:
گلوکز -> لاکتیک اسید + انرژی
لاکتیکی شدن بدن چیست؟ علائم لاکتیکی شدن بدن
وقتی بدن بر اثر انجام فعالیت و تحرک زیاد دچار کمبود اکسیژن شود، لاکتیکی شدن بدن اتفاق میفتد. در این صورت بدن اسیدی می‌شود و ماده ای به نام اسید لاکتیک در عضلات ترشح می‌شود. علایم و نشانه های لاکتیکی شدن بدن عبارتند از:
- احساس درد و سوزش عضله
- اسپاسم و گرفتگی در عضله
- ضعف ناگهانی در عضله
- احساس گزگز و مورمور شدنِ اندام درگیر
- تنگی نفس و تنفس تند و خفیف
- حالت تهوع
- زرد شدن پوست یا چشم‌ها